Samaritano

Samaritans
Samaritans marking Passover on Mount Gerizim, near modern Nablus and ancient Shechem, 2006
Kabilugan na populasyon
~900 (2024)
Mga rehiyong igwang importanteng mga bilang
Israel (Holon) 460 (2021) State of Palestine[lower-alpha 1] (Kiryat Luza) 380 (2021) [1]
Mga tataramon
Tinataram: Israeli Hebrew and Levantine Arabic Liturhiya: Samaritan Hebrew and Samaritan Aramaic
Pagtubod/Debusyon
Samaritanism

Plantilya:Samaritanism

An mga Samaritano (/səˈmærɪtənz/; Samaritan Hebrew: Lua error in Module:Lang at line 671: attempt to index local 'language_name' (a nil value). Lua error in Module:Lang at line 553: attempt to index local 'language_name' (a nil value).; Hebrew: שומרונים‎ Šōmrōnīm; Arabic: السامريون‎ as-Sāmiriyyūn), na minsan gusto aporon sinda na Israeli'ng Samaritano, sarong grupong etiniko-relihiyoso na guminikan sa mga Hebreyo asin Israelitas kan antigong Haraning Subangan.^[2] Sinda tubong tal sa Samaria, sarong ronang historiko ninantigong Israel asin Judah na binibilog kan amnayan na banda na iyo na ngonyan an West Bank. Sinda mga parasunod kan Samaritanismo, sarong Abrahamiko, monoteistiko, asin etnikong relihiyon na nagtalubo kadungan kan Judaismo.

Susog sa saindang tradisyon, an mga Samaritano naggikan sa mga Israelitas, na bakong arog kan Sampolong Nawawarang Tribu kan Doseng Tribu nin Israel, dai napairarom sa Pagkauripon nin Assyriano pakatapos kan an bandang amnayan na Kahadean nin Israel narugbsa asin idinukot kn mga Neo-Assyrian Empire mga 720 BCE. Manongod sa Samaritan Pentateuch bilang dai-nahirang Torah, an mmga Samaritano hinihiling an mga Hudyo bilang haraning mga kapinsanan, alagad sinda nagtutubod na an Judaismo pundamental na nahira na an orihinal na Israelitang relihiyon. An pinakalataw na gayong pagkakaiba teolohikal sa ultan kan Hudyo asin Samaritanong doktrina iyo an mapadapit sa pinakabanal na lugar sa kinaban kun saen an Hudyo tinutubod iyo an Temple Mount sa Jerusalem alagad an mga Samaritano iyo an Bukid Gerizim harani sa modernong Nablus asin suanoy na Shechem.^[3][4] Kapwa an mga Hudyo asin mga Samaritano naninindogan na an inaapod na Paggapos ki Isaac nangyari sa saindang respektibong banal na sityo, na inapod ninda na Moriah. An mga Samaritano itinutukdo na an pagkasiriblagan sa Hudyo huli ki Eli, na sarong Pading Supremo nin Israel mga bandang ika-11ng siglo BCE asin susog sa pagtubod kan mga Samaritano, siya an nagbugtak nin santuaryo relihiyoso sa Shiloh kontra sa nakaag nang orihinal na santuaryo sa Bukid Gerizim.

Dati dakulang komunidad, an populasyon kan Samaritano nagparakupos huli kan Samaritanong mga pag'alsa, kun saen ini maringis na sinupil kan Imperyong Bisantino kan ika-6 na siglo. An saindang bilang orog pang nagparadikit huli kan Kristyanisasyon sa irarom kan mga Bisantino asin dangan kan Islamisasyon pakapangyaring pagsakop kan Arabo kan Levant.^[5]. Kan ika-12ng siglo, si eksplorador na Hudyo asin parasurat na si Benjamin nin Tudela pigtantya na igwa na sanang 1,900 Samaritano an natatada sa Palestine asin Syria.^[6]

Puon kan 2024,^[update] an Samaritanong komunidad nagbibilang na lang mga 900 katawo, natibag sa Israel (mga 460 sa Holon) asin sa West Bank mga 380 sa Kiryat Luza).^[7] An mga Samaritano sa Kiryat Luza tinataram Levantine Arabiko, mantang an sa Holon primeramente tinataram Israeli Hebrew. Sa liturhiya, inuusar man ninda an Samaritanong Hebrew asin Samaritan Aramaiko, na pareho ini sinusurat sa iskriturang Samaritano. Susog sa tradisyon Samaritano, an posiyon kan nangengenot na Pading Supremong Samaritano daing patod na padagos sa lawig nin 36S na taon, poon ki propetang Hebrew na si Aaron. Poon 2013, an ika- 133 na Samaritanong Pading Supremo iyo si Aabed-El ben Asher ben Matzliach.

Error sa pag-cite: <ref> mga tatak na eksistido para sa sarong grupo na pinagngaranan na "lower-alpha", alagad mayong kinasungkoan na <mga pinapanungdanan na grupo="lower-alpha"/>na tatak an nanagboan, o sarong panarado </ref> an nawawara

1. ↑ SamUp 2022.
2. ↑ Shen et al. 2004, pp. 825–826, 828–829, 826–857.
3. ↑ Deuteronomy 16:6 (Samaritan Version) "Has Chosen"
4. ↑ UNESCO 2017.
5. ↑ Levy-Rubin 2000, pp. 257–276.
6. ↑ Crown, Pummer & Tal 1993, pp. 70–71.
7. ↑ "The Samaritan Update: An Internet Newsletter & Archive Regarding the Samaritan-Israelites". 4 March 2024. Retrieved 8 April 2024. The Samaritans call themselves Bene-Yisrael “Children of Israel”, or Shamerim “Observant Ones”